कोकण के मंदिरों में ग्रामदेवताओं की जत्राओं में नवस फेडने की अनोखी परंपरा

कोकणातल्या मंदिरांमध्ये सध्या त्या त्या ग्रामदेवतांच्या जत्रा सुरू झाल्या आहेत... गावच्या जत्रांचा हा उत्सव अनेक ठिकाणी दोन ते तीन दिवसांपर्यंत चालतो... इथल्या प्रत्येक जत्रेबरोबर एक अनोखी परंपरा जोडलीगेलीय... गुहागर तालुक्यातील नरवण गावातील व्याघ्रंबरी देवी नवसाला पावते.. म्हणुनइथे नवस बोलायला येणा-यांची मोठी संख्या आहे... मात्र नवस पुर्ण झाला तर तो फेडण्याची पद्धत मात्र अनोखी आहे... देवीच्या प्रांगणात नवस फेडणा-याच्या पाठीत हुक अशा पद्धतीने अडकवला जातो... की रक्ताचा एक थेंबही येत नाही.... हुक अडकवलेल्या व्यक्तीला मंदिराच्या प्रांगणातउभारलेल्या लाटेवर बांधले जाते... व ही लाट तीस ते चाळीस फुटापर्यंत उंच उचलत गोल फिरवली जाते...नवसपूर्ण झालेला प्रत्येक व्यक्ती अशा पद्धतीने नवस फेडू शकत नाहीत... अशा वेळी अशा व्यक्तीच्या वतीने ग्रामदेवतेच्या गावच्यापिसारातील कुठल्याही व्यक्तीने हा नवस फेडून चालतो... मात्र जी व्यक्तीनवस फेडण्यासाठी पाठीवर हुक अडकवून घेतली तीला त्या दिवशी सकाळपासून अन्न पाण्यावीना कडक उपवास करावा लागतो...कोकणातल्या जत्रांमध्ये वर्षांनुवर्षांच्या या अनोख्या परंपरा आजही तितक्याच श्रद्धेने जपल्या जातात... इथे घडणा-या प्रत्येक गोष्टीलावैज्ञानिक आधार असतो... पाठिला हुक अडकवून घेवून लाटेवर फे-या मारतानाची दृष्य पाहण्याकरीता विविध गावातून इथे गर्दी करीत असतात... अर्थात इथे लाटेवर पहिली फेरी कोणी मारायची आणि नवस फेडणा-याच्या पाठित हुक कोणी अडकवायचा याचा परंपरागत मान निश्चित असतो...आपल्या अशा अनोख्या परंपरा जपत साजरा होणा-या कोकणातल्या जत्रा त्यांच्या या वेगळेपणामुळेच आर्षणाच्या विषय ठरतात...