पंजाब-चंडीगढ़ के बच्चों के खून में सीसा-यूरेनियम उच्च स्तर, भूमिगत जल प्रदूषण पर कार्रवाई की मांग

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੂਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਸਾ ਅਤੇ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਐਨਜੀਆੋ, ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਭੂ-ਵਾਤਾਵਰਣ ਖੋਜ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ 5-15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ 149 ਖੂਨ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਅਤੇ 137 ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਅਤੇ 37 ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਟੈਸਟ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ 39 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੈਂਪਲ ਦਿਖਾਈ dਕਣੇ। ਸੀਸੇ ਲਈ ਖੂਨ ਦੇ ਟੈਸਟਾਂ ਵਿੱਚ, 26.17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (149 ਵਿੱਚੋਂ 39) WHO ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀਮਾ 3.5 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਡੈਸੀਲੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਏ। ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ, 32.62 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (68 ਵਿੱਚੋਂ 22) WHO ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਏ। ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ, 19.35 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (62 ਵਿੱਚੋਂ 12) ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਔਸਤਨ 6.4 ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਡੈਸੀਲੀਟਰ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ, 26.32 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (19 ਵਿੱਚੋਂ 5) 6.3 ਦੀ ਔਸਤ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਏ। ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ 19 ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੇ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਲਈ WHO ਅਤੇ ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਨ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ। ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ, 13 ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ WHO ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ 5 ਨਮੂਨੇ ਆਗਿਆਯੋਗ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਪਲੇਸ (137 ਵਿੱਚੋਂ 54) ਪ੍ਰਤੀ ਗ gram ਸੀਸਾ-2 ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੰਡੀਗਰ੍ਹ ਵਿੱਚ 79 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (19 ਵਿੱਚੋਂ 15), ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ 39 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (61 ਵਿੱਚੋਂ 24) ਅਤੇ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ 26 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ (57 ਵਿੱਚੋਂ 15) ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਏ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਚੇਅਰਪੁਰਸਨ ਜਸਟਿਸ ਸੰਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਪਤਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪਾਇਲਟ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੱਸਿਆ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁੱਚੇਦ 21 ਦੇ ਤਹਿਤ ਜੋ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈਵੀ ਮੈਟਲ ਜਹਿਰ ਲਈ ਐਂਟੀਡੋਟ, ਹੈਲੀਟੇਸ਼ਨ ਥੈਰੇਪੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ।ਇਸ ਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਟੌਕਸੀਕੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਭਾਰੀ ਮੈਟਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਹੌਟਸਪੌਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ, ਟੈਸਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਅਤੇ ਉਪਚਾਰਕ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਸਪਸ਼ਟ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ, ਸੀਮਿੰਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੀਚਿੰਗ, ਫਲਾਈ ਐਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਗਲਤ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਪੈਨਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਸੈਨੇਟੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਰਓ ਵਾਟਰ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲਾਂ, ਆਂਗਨਵਾਢੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ। (ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਤੋਂ) ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਪੈਸ਼ਲ ਚਿਲਡਰਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੈਂਪਲ ਕਰਵਾਏ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਤਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਕਰ ਯੂਰੇਨੀਅਮ, ਪਾਰਾ ਤੱਕ ਜੋ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤ ਹਨ ਉਹ ਕੋਲੇ ਦੀ ਰਾਖ ਕਾਰਨ ਫੈਲ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੇ ਫੂਡ ਸਿਸਟਮ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਕੇ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਥਰਮਲ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਕੋਇਲੇ ਦੀ ਰਾਖ ਨੂੰ ਸੀਮੈਂਟ, ਇੱਟਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਭੱਠੇ ਚ ਇੱਟਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਕਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਕਿਉਕਿ ਇਸ ਰਾਖ ਅੰਦਰ ਅਨੇਕਾਂ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਧਾਂਤਾ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਸੀਮੈਂਟ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਪਾਈਪਾਂ ਚ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲ ਕੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਥਰਮਲ ਪਲਾਟਾਂ, ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਜਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਾਖ ਹਵਾ ਚ ਮਿਲ ਕੇ ਉੱਡ ਕੇ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਚ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪੋਹੁਚਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਖੋਜ ਚ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਖ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਇਸ ਲਈ ਜਬਰੀ ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਭੱਠਿਆ ਚ ਇਸ ਰਾਖ ਨੂੰ ਖਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਇਸ ਦਾ ਇਕੋ ਇੱਕ ਹਲ ਹੈ ਕੇ ਇਸ ਰਾਖ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮਾਇਨਾ ਵਿਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਸੈਂਪਲ ਟੈਸਟਾਂ ਜਰੀਏ ਆਂਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ,ਥਰਮਲ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਜਾਚ ਕਰਵਾਏ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਹੈਵੀ ਮੇਟਲਜ਼ ਹੁਣ ਸਿਰਫ ਵਾਤਾਵਰਣ ਚ ਨਹੀਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਵੀ ਮਾਰ ਕਰ ਚੁਕੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਖਾਸ ਕਰ ਬੱਚੇ ਦਿਮਾਗੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਚ ਜਕੜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ,ਕੈਂਸਰ,ਟੀਬੀ ਵਰਗੇ ਭਿਆਨਕ ਰੋਗ ਆਪਣੀ ਜਕੜ ਚ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਈਟ- ਡਾ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ